Страница со убаво испишан текст. Точна реченица, со
внимателно избрани зборови, при што се внимава на звучноста, на поставување на
еден збор до друг, на нагласувањето на одреден збор. Окото не смее да се мачи
додека чита, умот не смее да се навраќа за да сфати, сè треба да тече природно
и јасно. Тоа е за мене добро напишана страница текст, на каков било текст. И не
е само до доброто пишување. Јазикот е многу повеќе од средство за разбирање
меѓу луѓето или пак средство за добро пишување. Јазикот е свет. Без разлика
дали е пишан или говорен, тој е свет за себе кој создава светови; кој кажува
многу, дефинира, определува. Ме определува мене, тебе, ова време денес, она од
пред години и децении, тоа што ќе дојде. Тој е богатство кое го сфаќаме здраво
за готово, нешто што доаѓа природно, само од себе, го користиме во нашите
дневни обврски, во секојдневните проблеми што ги среќаваме, во убавите вести кои
ги читаме, во најсреќните моменти, тој е ние. И многу слично како и со себеси,
така и со него постапуваме. Деструктивно, невнимателно, неодговорно.
Која е разликата помеѓу „се“ и „сè“? Зошто е битно
наводниците да се пишуваат „“ наместо ““? Зошто е битно да посветуваме внимание
кога ќе напиешеме една реченица, кога ќе објавиме една реченица? Од кога стана
побитна веста од тоа како таа е пренесена? Само на мене ли ми пречи кога гледам
крајно неписмен текст објавен во дневен весник? Лошо преведен текст, лошо
составен текст ми ги напаѓа ушите како кога со влиљушка се гребе по чинија.
Правилата се битни. Тие ја даваат структурата, тие ја создаваат рамката во која
се создава тој свет. Ни ја даваат структурата на нашето мислење, во крајна
линија.
Првично граматиката на нашиот јазик, структурата, корпусот
на правила, ги осознаваме интуитивно, како мали, кога го учиме говорниот јазик.
Тогаш светот добива име. Во исто време додека учиме да дишеме, јадеме и да се
движиме во просторот, да го осознаваме допирајќи го или мирисајќи го, ние го учиме
и јазикот. Та-те, ма-ма, па-па... Марија. И влегуваме во светот. Тоа е нашата
иницијација. Без тоа знаење не можеме да преживееме! Светот добива име ние
добиваме име.
Со јазикот го добиваме првото изразно средство. Првиот
механизам кој ни овозможува да ги искажеме нашите чувства, ставови, стравови и
да бидеме разбрани. Првиот комуникативен механизам, кој е најважен за прифаќање
на сите наредните, затоа што јазикот и усвојувањето на неговата конструкција ни
ја дава основата на која ги надградуваме перцепцијата и восприемањето на светот
и неговото разбирање и ни ги дава механизмите за да влеземе во него, да
учествуваме, да комуницираме. Ни го дава контекстот!
Кога ќе научиме да читаме, почнуваме рационално и свесно да
ја восприемаме структурата на јазикот. Пишуваме, одговараме на прашања, расудуваме,
размислуваме, се изразуваме. Јазикот од само именувач на светот станува
идентитет. Го разбираме како определувачки фактор, нè дефинира. Ние, наспрема
тие/другите. Учиме за разликите на јазикот низ вековите, за тоа како се
користел за изразно средство, за важноста на јазикот за зачувување на идентитетот
и за изразување на бунт. Јазикот станува симбол! „Слобода или смрт“ извезено на
црвено знаме.
Учиме друг јазик. Англиски, најчесто. Го користиме во
кореспонденцијата со странство или кога сме на пат во друга земја, за да се
разбереме со светот. Не размислуваме премногу подалеку од оваа функција. Но, во
некои малечки моменти, можеби сме се запрашале, зошто оваа реченица е ваква а
не како во нашиот јазик? Зошто ова зборче оди на крај? Сфаќаме дека странскиот
јазик е некоја поинаква песна. Дека тој зборува, исто како и мојот јазик, со
гласот од минатото и сегашноста. Од едно специфично минато и сегашност. Исто
како и со мојот јазик.
А кога ќе помислиме на имигрантите, луѓето кои во себе
содржат два или повеќе јазици, во себе ја имаат границата на две или повеќе
земји, култури и народи, сфаќаме дека јазикот со себе, како нераскинлив дел, не
ја носи само историјата и културата на еден народ, тој ја изразува и личната
историја, култура и патешествијата на еден човек. Содржи милиони различни
гласови, акценти, илјадници различни дијалекти, начини на кажување на О, на Ќ,
на У, еден куп различни нијанси на чувства, на немири и ставови. Јазикот сум
јас. Јазикот се менува. Не сме ние назадни полицајци кои се придржуваат кон
правила од пред еден век. Правила, кои и самите се менувале. Не заговарам слепо
држење за правила. Јас зборувам за имање свест, дека јазикот сум јас. Дека тој е дел од нас и дека
ние го создаваме како што се создаваме себеси. Дека е важен и незанемарлив.
Дека една напишана точна реченица не е непотребен луксуз, туку нешто многу
важно.
Кога бев на почетен курс по германски на факултет, професорката
бараше од нас да напишеме една реченица. Една единствена граматички точна
реченица со точка на крајот. Тоа беше голем успех. Една точна реченица со точка
на крајот. Беше пресреќна.
Ајде почесто да ја бараме таа една точна реченица со точка
на крајот и во нашиот јазик – и нека нè прави среќни.
No comments:
Post a Comment