Лина се роди од синоличка. Баба ѝ од житен клас. Кога беше
мала често ги поминуваше распустите кај баба, не на село, туку во центарот на
градот. Баба ѝ живееше во една од најубавите згради во Скопје, таа со квадратен
внатрешен двор во кој се влегува од голема црна метална порта па низ неколку
редови од големи столбови. Станот на баба ѝ е на најгорниот кат, во влезот
карши столбовите. Во спарните летни вечери, седат со баба на ниски дрвени
столчиња, меѓу саксиите со мали патлиџанчиња, пиперки и сардели. Балконот е
тесен и омеѓен со не многу висока ограда од црни дебелки шипки. Бидејќи трите шипки
кои ја прават оградата се поставени на големо растојание, за заштита, на
оградата е додадена мрежа од метална жица. Низ баклавите на мрежата, точно на
висина на окото, кога се седи на малите столчиња, лебди светилката. Точно на
средина над дворот. И една таква вечер, додека светилката како театарска сцена
го осветлува дворот сосе дрвените лулашки, во темнината на балконот, не е
воопшто чудно, ако се погледне внимателно, да се видат мала синоличка и извишен
житен клас.
Уште од почетокот на летото, баба оди до некоја трафика и
заедно со весниците зема и програма за Скопско лето. Никогаш потоа, кога Лина
порасна, не сфати во која трафика има програма за Скопско лето. Баба ѝ секогаш
имаше. Па така, приквечер, кога топлото ќе попушти, баба ѝ знае да испука
пуканки, да ги стави во кесичка, па во чантата. Потоа го облекува летниот темно
розев фустан со црни папратови листови, а Лина ја облекува во кратки зелени
панталонки и портокалова маичка со мајмунче (сукња или фустан не доаѓаат во
предвид). Ја зема за рака, полека се симнуваат по скалите осветлени со цел ѕид
мали правоаголни прозорци и облеани со мирис кој, потоа секогаш на Лина ќе ѝ
предизвикува носталгија. Тоа е мирисот кој некои несонувачи го викаат мирис на
старо. Глупости. Така обично мирисаат скалишта на некои постари згради
поплочени со тој сив мазен материјал кој изгледа како од него да ѕиркаат милион
мали каменчиња. Излегуваат од задниот излез, па покрај зградата на улицата. Од
десна страна им остануваат ниските дуќани. Во еден се продаваат кори. Другиот е
нешто друго, некоја работилница. Не е битно што. Битно, таму секогаш има многу
мачки и една жена, постара, чудно - помалку лудо - облечена, со темна виткана
коса и стаклено око. Била поранешна мисица, вели баба. Од тесните улички зад трговскиот
центар Буњаковец излегуваат на Партизанска. Зад нив ги оставаат остатоците на
летното зајдисонце, а тие продолжуваат кон плоштадот.
Концертот е закажан на импровизираниот брод од дрвени греди
изграден под Камениот мост. Влезот на бродот е од другата страна на мостот, на
кејот каде лежи големото црно сидро. На малиот дрвен брод се влегува преку
мовче направено од истите греди. Таму баба ѝ се наоѓа со неколку пријателки
сите дојдени со своите внуци. Концертот веќе не е битен, за Лина и за нејзините
нови другарчиња. Тие се на брод. Има едно чудо неверојатни работи што можат да
се случат и направат. Бабите се цело време на штрек: овој брод под Камениот
мост нема гуми за спасување. Што ако на некое внуче занесено во играта му се
причини дека бродот е поголем од тоа што е?
Преку ден, во темнината од ролетните, Лина најмногу сака да
си игра со шпилот карти. Сликите на дамите и кралевите од картите на баба се
чудесни. Лина најмногу ја сака дамата пик, но баш таа карта од синиот шпил се
изгуби. Црвениот шпил се чува во фиока за да не се расипе и тој. По неколку
години - тоа беше многу весел ден за Лина - баба ѝ и дозволи да си игра и со
црвениот шпил. Ја беше заборавила дамата пик. Навистина беше најубава, со црна
мазна коса и блага, одмерена насмевка, за разлика од лошата кралица, дамата
баклава, со остра и подмолна насмевка. Многу приказни се плетеа од овие
хартиени ликови во топлите летни пладниња, додека баба плетеше топли џемпери и
шалови. Бајките добиваа правоаголна форма.
Еден ден, Лина сфати дека баба е болна. Баба доаѓаше многу
почесто кај нив и мораше да се одмора. Кога ѝ падна косата, Лина беше целосно
свесна дека нешто навистина сериозно се случува со баба, иако не знаеше што.
Имаше девет години. На децата не треба да им се кажуваат сите работи со вистинското
име. Кога нештото ќе се именува станува стварно. Но болеста неминовно е тука,
во слабоста на баба, во косата која почна да ѝ паѓа. Некое неодредено време,
баба носеше перика. Рамна темна перика, а нејзината коса беше виткана и
посветла. Но, периката ја носеше само за пред луѓе. Дома си носеше црвена
марама. Не помина многу време и косата почна повторно да ѝ расте. На Лина ѝ
олесна.
Кујната на баба почна да мириса на секакви чаеви. Постојано
си правеше домашни чаеви, кои беа со одвратен вкус, па не ѝ даваше на Лина да
пие. Ги пиеше од едно кафено стаклено шише кое секаде го носеше со себе. Мајка
ѝ на Лина знаеше да каже, кога сите на маса, на некој семеен собир ќе ги кренат
чашите со вино или пиво, баба си го вади шишето и си сипнува од својот чај за
да наздрави.
Секој викенд баба одеше на различни излети со група
пензионери планинари. Еден топол летен ден, кога тие прошетки почнаа да се
проретчуваат, баба ги однесе Лина и мајка ѝ во селото во кое живеела кога се
омажила. Живеела во кметовата куќа, која се наоѓа на една возвишинка, во
непосредна близина на школото кое е на соседното ридче. Куќата е со приземје и
кат, сега целосно разрушена и обрасната од суви и високи треви. Баба ѝ, веќе
тогаш многу ослабната од болеста, тој топол летен ден, ѝ ги раскажуваше на
Лина, приказните за животот во таа куќа. Тие оживуваа пред очите на Лина, во
топли тонови. Звукот се губеше и се спојуваше со шумот на тревите и пиштењето
на летните инсекти. Ѝ кажуваше како се месел леб за цела недела крај оганот и
се редел на ленени крпи на една греда. За куќната змија која живеела во
подрумот, ако ја убиеш значи несреќа во домот, за чешмата...
Некогаш во спарните летни попладниња, веќе пораснатата Лина,
знае да скршне од Партизанска во малата споредна уличка и да се упати кон
дворот на зградата на баба. Го подига погледот. Воопшто не е чудно, тогаш, ако
се погледне внимателно, да се видат мала синоличка и извишен житен клас.
Сеќавањата на Лина за баба ѝ се редат во низи од слики, мириси и меки џемпери.
Звуците, пак, одамна се претопиле во шум на житно поле, разбранувано од ветер.
No comments:
Post a Comment