Состав на слободна тема: страв

Сè уште бев во првите години на основното школо. Баба ми ми донесе урамен принт од икона на Богородица со Исус. Можеби, затоа што се викам Марија.

Во истите тие години, на екскурзија, најчесто, одевме во Лешок. Речиси и да не нè однесоа на некое друго место. Во црквата, покрај иконите, календарчињата и свеќите, се продаваа и картички со испринтана молитва за учење. Ни ги продаваа за десет денари.

Во исто време, веројатно, испровоцирана од овие инцидентни и, чинам, не толку наметливи случаи, се соочив за првпат толку јасно со религијата и начините на кои треба да се однесува еден верник. Не се сеќавам дали вистински се молев, ниту пак дали нешто кажував и дали тоа навистина беше молитва. Но, живо ја паметам вечерта, нешто подоцна, но, сè уште, во основно, кога пред да си легнам почнав да плачам. Незапирливо и ирационално, без да знам зошто, едноставно плачев. Од страв. Од непознат страв, ни тогаш јасен. Сум го запамтила само плачењето и стравот.

Гледано рационално и од неколкугодишна дистанца, веќе во средно, сфатив дека тоа бил почетокот на ослободувањето од нешто што не било конкретно наметнато, но, традиционално, се сметало за нормално: почеток на ослободување од стравот и од самата потреба за религија.

Иконата стоеше уште некое време, додека да решам да ја тргнам, да покажам и на другите што мислам. Сето тоа беше прифатено целосно нормално.

На ова се сетив, кога сега ја прекинав „Портрет на уметникот во младоста“ од Џојс, токму во оној момент кога дојдов до поглавјето за моралната вина и преиспитувањето на уметникот во младоста. Да бев десет години помала, тој дел ќе ми беше особено интересен. Тогаш ме возбудуваше себепронаоѓањето и изразот на индивидуалноста; бунтот против моралните вредности наметнати, особено, од црквата. Некако го пораснав тоа, иако бунт ме возбудува и сега, но интересите се други. Впрочем, и да се биде индивидуален во таа смисла кај нас денеска и не е така револуционерно; други наметнати морални, квази-морални и, општо, вредности се на дневен ред.

Сфаќам, со ослободувањето од тој страв, како да создадов начин на ослободување, или барем детектирање, на каков и да е друг страв кој се користи за да се наметнат морални, идентитетски, идеолошки вредности или паники. Ослободувачки е!