За светот кој сакаш да го истражуваш

Кон роман на Петар Андоновски , „Телото во кое треба да се живее“, Или-или, Скопје 2015

Бригита е шеесетгодишна судијка, која при крајот на својата кариера, исполнета со безначајни и непредизвикувачки случаи, го добива својот прв сложен случај. Во рамките на овој судски (општествен) процес, се следи нејзината внатрешна драма, себеиспитување и поглед наназад. Во кусиот роман, втор по ред на Петар Андоновски, „Телото во кое треа да се живее“, се соочуваме со темите на телото и постоењето, на смислата и апсурдноста, на одговорноста и себеосмислувањето.

На самиот почеток на летото, романот излегува од печат, под ставот – пркос, „позитивен инает“, против начинот на кој се распределуваат јавните средства за култура. Андоновски, како и за претходниот, и за овој роман не добива средства од Министерството. Како резултат на тоа, во една заедничка акција на пркос, авторот и соработниците се откажуваат од хонорарите, а романот се продава по цена од 50 денари, доволна да ги покрие трошоците за печат.

Но, да се посветиме на романот.

Со големо задоволство и без размислување ги купувам книгите на Петар. Уживам во приказната. Мислам дека е реткост добра, неизнасилена, издржана приказна во нашата понова проза. Обично се става акцент на мислата, на ставот, на извесна тегобна и сеприсутна автореференцијалност. Некако како од наративните дела да ја снемува нарацијата.

Приказната во овој роман е јасна, прецизна, директна и одмерена. Без одолговлекувања и без замки, ни се прикажува приказната за Бригита судијката, нејзините длабоки внатрешни соочувања и само-судења. Од таму поаѓаат, потоа, нишки на теми кои се спремни за расплетување и на пошироката уметничко-општествена сцена. Како на пример, телото во општеството, гледањето, посматрањето, внатре наспрема надвор – теми кои се присутни во двата романи на Петар, а во овој роман, присутни и во самиот наслов. Телото во кое треба да се живее: треба како задолженост и треба како прифаќање на даденост.

Провејуваат суптилно тие општествено насочени теми, така што во ликовите од двата романа, можеме да ги најдеме несигурностите и потрагите, во кои е лесно да се пронајдеме, а приказната која ја носат можеме да ја доживееме и лично, но која можеме да ја промислиме и општествено. И тоа не ни е наметнато, туку природно доаѓа од самата поставеност на нештата во романот.

Размислувајќи наназад, откако ја завршувам последната страница, во занесеноста од текот на настаните и расплетот, сфаќам дека единствено ми фали извесна продлабоченост на места или, пак, на тие места им фали повеќе време, во самиот роман, за таа продлабоченост да се појави. Значењето на присуството на Вера во развојот на ликот на Бригита, како и самиот лик на Вера, на пример, оставаат простор за доречување.

Но, книгите на Петар, една по друга, се прекрасно ветување дека следната ќе ме израдува со уште нешто повеќе, уште нешто различно, а од истото место, од истиот свет. Неверојатно искуство е да се има увид во развојот на еден автор. Убаво е да се знае дека следното дело, ќе биде само уште една станица во еден свет кој сакаш да го истражуваш.